توافق هسته ای؛ دور و نزدیک

تهران بهشت،رئیس جمهور آمریکا که گفته بود به دنبال توافقی جامع با ایران است و البته تعریف این توافق جامع در ذهن دولتمردان آمریکا و دولتمردان جمهوری اسلامی ایران تفاوت های معناداری را شامل می شود که بد.ن شک توافق به ظاهر نزدیک دو دولت پس از رفتن ترامپ را می توانند به شدت دور کند. 

دولت بایدن گزاره های متنوعی همچون پرونده هسته‌ای، برنامه موشکی و رفتار منطقه‌ای ایران را جزو محورهای گفتگو می داند و دولت رئیسی هم با تاکید بر کلیدواژه مقاومت در برابر خواسته های حداکثری غرب بر رفع تحریم های ظالمانه و بازگشت بدون قید و شرط بر میز مذاکره تاکید دارد. 

شاید همین خواسته های دور از هم باعث شده است که زمزمه هایی از کاخ سفید به گوش برسد که برای شروع از توافقی موقت آغاز کنند که قابل دسترسی باشد. این توافق موقت هرچند دقیق و روشن نیست و بیشتر به حدسو گمان می ماند می تواند شامل آزادسازی بخشی از پو های بلوکه شده ایران در قبال بازگشت ایران به فعالیت های هسته ای قبل ازخروج آمریکا از برجام باشد. البته نباید نقش همپیمانان منطقه آمریکا در منطقه را نیز نادیده گرفت که همچنان علاقه مند هستند که جو بایدن نیز همچون رئیس جمهور پیشین بر فشار حداکثری ادامه دهد و با تعدیل تحریم ها باعث دستیابی ایران به منابع مالی نشود.  

البته در داخل نیز زمزمه هایی حتی از کسانی که در دولت روحانی مخالف سرسخت برجام نیز بودند به گوش می رسد که خواهان استفاده از فرصت های پیش آمده هستند. همچنان که مجتبی ذوالنور گفته است که« اراده ما احیای برجام است. ما به دنبال وقت کشی و فرسایشی شدن موضوع نیستیم. فرسایشی شدن یعنی سردرگمی در حوزه اقتصاد داخلی و بلاتکلیف ماندن مردم و اقتصاد، اگر پای میز مذاکره نرویم، متهم می‌شویم که جمهوری اسلامی پای کار نمی‌آید که مشکل را حل کند. ما طلبکار هستیم و همیشه طلبکار به دنبال طلبش می‌رود». 

البته برخی از ناظران نیز نگاه بدبینانه ای بر عزم تهران برای رسیدن به توافقی جامع دارند و معتقدند که تهران چشم به توافق موقت دوخته است تا بتواند با آزادسازی منابع مالی بلوکه شده خود فرصتی را برای تنفس در فضای سنگین تحریم های همه جانبه فراهم آورد. هرچه هست علی باقری کنی معاون وزیر امور خارجه که در حال حاضر سکان  گفت‌گوهای وین را از سوی تهران در دست دارد در سفر دوره‌ای خود به اروپا، تصویر تازه‌ای از مواضع خود در قبال برجام ارائه کرده است که کارشناسان را به این باور خوشبین می کند که رسیدن به توافق ممکن است. 

البته هنوز زود است که بتوان در این باره قضاوت کرد چرا که سوابق مذاکرات قبلی بیانگر این موضوع است که تا کنون توافقات ایران با کشورهای غربی همواره طولانی، پر فراز و نشیب و پر از اتفاقات خواسته و ناخواسته بوده که نزدیک ترین توافقات را نیز ماه ها به تعویق انداخته است. 

علی زهره وند