علل ، نشانه ها و روش درمان کمال گرایی

به گزارش تهران بهشت؛ کمال‌ گرایی به نوعی تفکر و رفتار غیرواقع بینانه اطلاق می‌شود که نتایح مخربی به دنبال دارد، در این نوع تفکر فرد خواهان رسیدن به اهداف غیرواقع‌بینانه‌ای است که باعث می‌شود احساس کامل شدن، رضایت و آرامش در او شکل بگیرد.

فردمبتلا به کمال‌ گرایی دارای نگرش‌ها و تفکری غیرمنطقی و به دنبال آن دارای اهداف غیرواقعی از زندگی است در نگاه او هر کار و عملکردی باید بدون عیب و نقص بوده و موفقیت به معنای عاری از اشتباه و کامل بودن است. همین طرز تفکر فرد کمال‌ گرا را در معرض شکست‌های مختلف قرار داده و دچار اختلالاتی مانند اضطراب، افسردگی، اختلال خوردن، تیک و اختلال کندن مو و ... می‌کند.

محققی به نام برنز کمال‌ گرایی یا Perfectionism را تمایل پایدار فرد به تلاش برای رسیدن به استاندارد‌های کامل و دست‌نیافتنی می‌داند که در ذهن خود وضع کرده است.

محقق دیگری به نام هورنای نیز کمال‌ گرایی را تمایل بیمارگونه به بی‌عیب و عاری از خطا بودن، می‌داند که باعث می‌شود فرد کمال گرا کوچک‌ترین اشتباه خود را گناهی نابخشودنی تلقی می‌کند.

تفاوت کمال‌ گرایی و پیشرفت‌ گرایی چیست؟

پیشرفت‌ گرایی صفتی مثبت است درحالیکه کمال‌ گرایی آثار و نتایج منفی برای فرد و اطرافیان او به دنبال دارد. افراد کمال‌ گرا همواره بدون در نظر گرفتن شرایط افراد و محیط، خواهان انجام عملکردی بدون عیب و نقص هستند.

همانطور که گفته شد این افراد تحت فشار دائمی برای رسیدن به اهداف و استاندارد‌های بالا بدون توجه به امکان رسیدن به آن‌ها هستند در واقع درون آن‌ها استاندارد‌ها و باید‌هایی وجود که با واقعیت دنیای واقعی مطابقت ندارد. همین فشار و استاندارد‌های عجیب باعث می‌شوند که آن‌ها برعکس انتظارات‌شان عملکرد خوب و موفقیت‌آمیزی نداشته باشند. به دلیل همین فشار‌های دایمی زمینه برای ابتلای آن‌ها به سایر اختلالات روانی فراهم است.

این درحالی است که فرد پیشرفت‌ گرا میزان موفقیت خود را بر اساس تجربیات گذشته خود ارزیابی کرده و رشد و پیشرفت برایش اهمیت دارد نه سرآمد بودن نسبت به سایرین و در واقع خود را با سایرین مقایسه نمی‌کند. فرد کمال گرا اشتباه را شکست تلقی می‌کند، ولی فرد پیشرفت‌ گرا شکست را مسیری برای یادگیری بیشتر تلقی می‌کند.

انواع کمال گرایی

 کمال‌ گرایی می‌تواند تنها در یکی از ابعاد زندگی رخ دهد یا اینکه فرد در تمام جنبه‌های زندگی دچار کمال‌ گرایی باشد.

انواع کمال‌ گرایی را در ادامه می‌خوانید:

کمال گرایی خودمدار به معنای انتظارات زیاد از خود است این نوع کمال‌ گرایی مربوط به افرادی است که دارای عملکرد عالی و انگیزه بالا نسبت به خود هستند.

کمال گرایی تجویز شده از سوی جامعه به این معنا که فرد احساس می‌کند به صورت مداوم تحت قضاوت دیگران قرار دارد و دیگران یا جامعه انتظارات زیادی از او دارند به همین دلیل فرد برای مورد تایید دیگران بودن سعی می‌کند بدون نقص و اشتباه باشد و دیگران را راضی نگه دارد.

کمال گرایی دیگر گرا به این معنی است که فرد انتظارات بیش از حدی از دیگران داشته و آن‌ها را مورد قضاوت قرار می‌دهد.

ابعاد مختلف کمال‌ گرایی

کمال‌ گرایی ابعاد مختلفی دارد که شامل کمال‌ گرایی اخلاقی، کمال‌ گرایی عملکردی، کمال‌ گرایی شناختی، کمال‌ گرایی احساسی، کمال‌ گرایی رمانتیک، کمال‌ گرایی ارتباطی و کمال‌ گرایی مرتبط به وضعیت ظاهری.

نشانه‌های کمال‌ گرایی

در سطور بالاتری درباره ویژگی‌های افراد کمال‌ گرا گفتیم در این بخش درباره نشانه‌های کمال‌ گرایی بیشتر صحبت می‌کنیم.

- افراد کمال‌ گرا از نتیجه هیچ کاری احساس رضایت نمی‌کنند.

- ارزیابی آن‌ها از اعمال‌شان سختگیرانه است.

- انتظارات این افراد از خود چنان بالاست که غالبا شکست را می‌توانند پیش بینی کنند.

- انگیزی زیادی برای رسیدن به موفقیت دارند.

- توانایی آن‌ها در برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی ضعیف است.

- برای انجام کار‌هایی که به زمان کمی نیاز دارند، زمان زیادی صرف می‌کنند.

- مادامی که نتیجه کارشان مطابق با استاندارد‌های سختگیرانه‌شان نباشد کار را تمام نمی‌کنند.

- یا بیش از انداره مقرراتی هستند و برای انجام هر کاری قوانینی وضع می‌کنند یا اینکه کار را رها می‌کنند.

علل کمال گرایی

دلایل کمال گرایی هنوز مشخص نیست و تحقیقات علمی به‌طور دقیق علل کمال گرایی را کشف نکرده‌اند، اما روانشناسان دلایل زیر را برای کمال گرایی بر می‌شمارند:

- مشکلات تربیتی مانند والدینی که علاقه شان به کودک مشروط است و والدینی که این احساس را در فرزندشان ایجاد می‌کنند که تنها در زمان موفقیت مورد توجه آن‌ها قرار می‌گیرد.

- تعیین استاندارد‌های بالا از سوی والدین برای کودک

- سابقه کمال‌ گرایی در والدین

- تلاش برای کنترل همه‌چیز

- تفکر سیاه و سفید

- عزت نفس پایین

- آمادگی ژنتیکی

دلایلی که مقابله با کمال‌ گرایی را ضروری می‌کند

اگر کمال گرایی در مسیر کسب انگیزه بیشتر مورد استفاده قرار گیرد خصیصه‌ای مثبت است که می‌تواند باعث رشد و توسعه شخصیت فرد شود، اما کمال‌گرایی بر اساس معیار‌های غیرواقعی و سختگیرانه خصیصه‌ای منفی است که زندگی فرد را با اختلال مواجه می‌کند؛ بنابراین با توجه به دلایلی که در ادامه گفته می‌شود بهتر است با کمال‌گرایی خود مقابله کنید.

- قرار گرفتن تحت استرس و فشار مداوم

- عدم توانایی در لذت بردن از زندگی و مسیر رسیدن به اهدافکاهش اعتماد به نفس

- کاهش انرژی و توانایی انجام کار‌ها

- بی‌اشتیاقی برای کسب تجربه‌های تازه

- تضعیف توانایی رشد و پیشرفت فرد

درمان کمال گرایی

برای درمان کمال‌ گرایی نیز راهکار‌هایی وجود دارد که بر اساس آن می‌توانید به بهبود زندگی خود کمک کیند.

روش درمانی CBT: ا زآنجایی که افراد کمال گرا دارای تفکر سیاه و سفید یا همه یا هیچ هستند این روش می‌تواند به تغییر مثبت رفتار و افکار کمال گرا‌ها کمک کند. در این روش به افراد کمال‌ گرا آموزش داده می‌شود تا باور‌های متعادل‌تری برسد.

تمرینات ذهن آگاهی: در این تمرینات به فرد آموزش داده می‌شود که چگونه به بدن و ا فکار خود آگاهی و تسلط داشته باشد.

درمان پذیرش و تعهد (ACT): این درمان بر گرفته شده از CBT و ذهن اگاهی و دیگر روش‌هایی است که به فرد کمک می‌کند قدرت پذیرش خود را بالا برده و به‌ویژه کمال‌ گرایی خود را بپذیرد.

برای درمان کمال‌ گرایی افراطی در کنار استفاده از مشاور و راهکار‌های درمانی تحت نظر روان‌درمان‌گر خودتان هم می‌توانید به خود کمک کنید.

در این راه باید ضمن پذیرش اینکه کمال‌ گرا هستید از تمایلات خود آگاهی بیشتری به دست آورید تا کنترل آن‌ها تسهیل شود. همچنین لازم است به نکات مثبت خود توجه کنید، به خودتان اجازه بدهید که اشتباه کرده و از نتایج آن نیز فرار نکنید بلکه از شکست برای آموزش بیشتر استفاده کنید.

در ادامه ضروری است اهداف منطقی و در دسترس‌تر برای خود تعریف کرده و با پرورش مهارت‌های پذیرش در خود فشار روانی زیادی را تحمل می‌کنید از روی خود بردارید.